Blockchain
Blockchain is een van de meest besproken tech-trends van de afgelopen jaren geweest. Door Corona heeft het even wat minder aandacht gekregen, maar de ontwikkeling is doorgegaan en we zien een grote mate van adoptie van de technologie in vele industrieën en sectoren.
We hebben de mening gevraagd van drie experts.
Paul Bessems, CEO Weconomics
Onlangs heeft de Europese Investeringsbank (EIB), bij een emissie van ruim 100 miljoen euro aan nieuwe obligaties een blockchain (Ethereum) gebruikt. De emissie stond onder toezicht van Goldman Sachs, Banco Santander en Société Générale.
We zien blockchain vooral als een manier om digitale verspilling tegen te gaan. Steeds meer organisaties worden databedrijven. Veel informatiewerkers zijn, vaak meer dan een derde van hun tijd, kwijt met communicatie, informatievoorziening en controle. Bij het leveren van producten en diensten zijn er vaak vele schakels tussen begin en eind. We wisselen via e-mails informatie uit, om tot een gedeelde werkelijkheid te komen die vervolgens niet toegankelijk is voor andere belanghebbende. Dat is niet efficiënt.
Uit een onderzoek van McKinsey blijkt dat ‘bad data’ bedrijven gemiddeld 30% of meer van hun omzet kosten en dat 45% van de activiteiten waarvoor mensen worden betaald, kunnen worden geautomatiseerd. Gartner heeft ontdekt dat de gemiddelde kosten van slechte datakwaliteit tussen de $ 9,7 miljoen en $ 14,2 miljoen per organisatie per jaar bedragen. Uit een rapport van Accenture blijkt dat tot 30% van de totale organisatiekosten wordt besteed aan het controleren van elkaars databases. 36% van de bedrijven geeft aan dat het aantal partners waarmee ze samenwerken verdubbeld is de afgelopen twee jaar. Legacy systemen zijn niet gebouwd om dit soort expansies te ondersteunen, en binnenkort zullen verouderde systemen een grote belemmering vormen. ServiceNow ten slotte concludeert dat managers gemiddeld twee dagen per week besteden aan het opvragen van data bij andere afdelingen. Op macroniveau wordt geschat dat ‘bad data’ de VS meer dan $ 3 biljoen per jaar kosten (Harvard Business Review). Deze statistieken zijn vergelijkbaar met die in Europa. In Nederland kunnen we tot 2,3 miljard uur of 1,8 miljoen fte per jaar besparen als we de blockchain-based digital assembly line gebruiken.
De blockchain-based digital assembly speelt een belangrijke rol in het oplossen van digital waste. Internet of things, blockchain, rijke data, datalogistiek en artificial intelligence, vormen samen de digitale lopende band. Deze helpt frictie en daarmee de kosten drastisch te verlagen en daarmee ook nog een eens de privacy beter te waarborgen en de macht van grote techbedrijven tegen te gaan. Een digitale lopende band organiseert toegang tot data op het moment dat je deze nodig hebt. Door data-attributen en assets te tokeniseren, schakels in een keten beter op elkaar af te stemmen (of misschien overbodig te maken) én een gedeelde werkelijkheid te creëren, ontstaat een digitale lopende band van gegevensverwerkers die de afstemming in value chains veel sneller, efficiënter en goedkoper maakt. Wil je meer kennis over de blockchain based digital assembly line? Bezoek dan het experience lab op de TU/e campus in Eindhoven.
Cem Adiyaman is Senior beleidsjurist nieuwe technologieën & mensenrechten en tevens nationaal vertegenwoordiger bij het European Blockchain Partnership van de Europese Commissie.
Los van de terminologie is blockchain/DLT de hype al jaren voorbij. Blockchain, en het startpunt Bitcoin, is de uitkomst van 30 jaar onderzoek en experimenteren samengesmolten in één gedaante. Je kan het beschouwen als een fuik van verschillende experimenten die dertig jaar lang naar één knooppunt zijn bewogen, de creatie van Bitcoin, en vanuit dat punt weer omgekeerd aan het uitdijen zijn naar een omgekeerde fuik.
Blockchain technologie is daadwerkelijk disruptief en haar toekomst is rooskleurig. Maar het zal nog jaren duren voordat men dit zal realiseren. Blockchain/DLT is een horizontale technologie die cross-sectoraal gebruikt kan worden is zowel de bestaande als digitale wereld. En dit laatste is ontzettend belangrijk gebleken na maart 2020.
De analoge wereld, de digitale wereld zijn tegenwoordig geen gescheiden werelden meer. Het is een metaverse geworden: een ruimte waar alle bestaande, gedeelde, en virtuele ruimten aan elkaar verbonden zijn in een alles omvattend ‘virtueel universum’. We bewegen dus langzaam naar een samenleving waarin we waarden gaan overdragen in zowel de bestaande wereld als in de virtuele wereld, decentraal en hopelijk transparant. Vaak associeert men waarden met een getal uitgedrukt in fiat geld. Maar waarden zijn veel meer dan dit. Denk aan het decentraal overdragen van persoonlijke identiteit. Hiermee kan je bepaalde handelingen verrichten op basis van je naam en leeftijd. Denk aan toegangsrechten die een waarde vertegenwoordigen en jou volmacht verlenen om bepaalde gegevens te mogen zien in een patientendossier, of niet. Denk aan peer-to-peer overdracht van energie in de vorm van elektriciteit.
Op korte termijn denk ik dat DeFi, ofwel decentralized finance de meeste impact gaat hebben omdat de samenleving afgelopen 200 jaar is ontstaan en gebouwd uit het traditionele financiële systeem. De barsten en scheuren in dit traditionele systeem zijn al enkele jaren meer dan duidelijk dus ik denk dat disruptieve karakter van deze technologie het meest zichtbaar zal zijn in deze sector. Stablecoins en CBDC’s (central bank digital currencies) gaan hierin een promintente rol te spelen.
Allereest stablecoins, het anarchistische broertje van de CBDCs omdat deze niet verbonden zijn aan de staat of een private bank die beiden geldscheppende bevoegdheden hebben. Miljoenen bedrijven en miljarden mensen hebben geen toegang tot het traditionele Westerse betalingsverkeer vanwege restricties, transactiekosten of hoge wisselkoersen. Transacties in stablecoins zoals USDT of USDC omzeilen al deze traditionele restricties en hindernissen en scheppen ontzettend veel mogelijkheden voor 2/3 van de wereldbevolking. Een mooi recent voorbeeld is de privacy vriendelijke berichten app Signal die een wallet aan het uitrollen met een eigen stablecoin. Een land waar veel van de bevolking Signal gebruikt, Iran, heeft nu weer toegang tot internationale betalingsverkeer die ze in het traditionele systeem was ontzegd. Voor de consument zoals jij en ik zijn er ook veel mogelijkheden. Rente op je spaargeld is wel het meest noemenswaardige. Bij een traditionele bank krijg je 0% rente of moet je tegenwoordig zelfs bijbetalen om je traditionele euro of dollar te mogen stallen. Als je diezelfde veilige stabiele euro of dollar omzet tot een stablecoin dollar of euro krijg je gemiddeld 8% rente per jaar, ongeacht de hoeveelheid. Is het veilig hoor ik de lezer denken. Absoluut, de ondernemingen hebben veelal banklicenties en zijn onderworpen aan toezicht.
Daarnaast hebben we de recentelijke ontwikkelingen in CBDC’s. Digitaal valuta uitgegeven enkel door een nationale centrale bank. Huidige fiat betaalmiddelen worden gecreëerd door de nationale centrale bank, maar het overgrote deel door private banken die deze valuta creëren in de vorm van leningen. Dit systeem, dat fractioneel bankieren heet, werkte decennialang feilloos. Je kon oneindig veel geld lenen, want de private banken konden uit lucht en een simpele druk op de knop valuta scheppen. Totdat men het geld niet meer kon terugbetalen. Een crisis tot gevolg die opgelost werd door nóg meer valuta te creëren uit lucht.
De centrale banken begrepen dit maar zie maar eens een nieuw systeem te ontwikkelen die al 200 jaar de samenleving heeft gevormd. Totdat men lucht kreeg van bitcoin en de transport laag blockchain. Heel simpel gezegd kan je binnenkort een rekening of een ‘wallet’ openen bij de centrale bank waar je zeker weet dat je valuta veilig is en er geen leningen van worden gecreëerd. Waarom dit problematisch is? Omdat hierdoor de hele businesscase van private banken uit het niets verdwijnt, ze worden overbodig. Als we terugkijken wat de val 1 bank in Amerika in 2008 tot gevolgen heeft gehad voor de wereld, laat staan wat er zal gebeuren als merendeel van de banken overbodig wordt. Onderaan de streep kan je dus binnen enkele jaren veilig je geld, in de vorm van een CBDC, bij een centrale bank stallen, rendement vangen als je het omzet naar een stablecoin en zelfs leningen aanvragen bij andere partijen dan niet banken. Natuurlijk hebben CBDCs ook een keerzijde. Zo kunnen centrale banken alsnog oneindig veel valuta creëren. Daarnaast veranderd ook de bestuursvorm van centrale banken. Tot op heden zijn het uitvoeringsinstanties die beleid uitvoeren van bijvoorbeeld het Ministerie van Financiën. Maar doordat het geld programmeerbaar is kunnen ze bepaalde stimulansen toevoegen/programmeren in de valuta. ‘Je moet het geld binnen een maand uitgeven, anders wordt het 5% minder waard’ of ‘Met het kindertoeslag kan je alleen kind gerelateerde artikelen kopen, en niks anders’.
Dit zijn slechts twee voorbeelden. Mijn inziens gaan we de komende decennia veel meer voorbeelden zien waar we decentraal waarde gaan overdragen. Een ander belangrijk, wellicht belangrijker, voorbeeld zijn digitale identiteiten en verschillende self sovereign identity toepassingen. De verscheidene token economieën die gaan ontstaan, belasting heffing op lokaal niveau waar je kan zien waar je belastinggeld heen gaat, geld lenen van een wild vreemde voor je eerste huis etc. etc. Al deze voorbeelden zullen in de vorm van tokens getransporteerd worden op een blockchain transportlaag.
Dr. Jan Veuger, Lector Blockchain Saxion University of Applied Sciences
Recent onderzoek (Garritsen 2021, Veuger 2020a) laat zien dat met name het onderzoek op het gebied van Blockchain sinds 2016 ook explosief is toegenomen. Beide studies hebben de beperking van hun focus (gezondheid en vastgoed) maar laten een vergelijkbaar patroon zien. Promotiestudies (Barkel 2019-heden, Garritsen 2020-heden, Kors 2021-heden en Tesselhof 2019-heden) zullen ook uitwijzen wat studies de komende jaren opleveren.
Figuur 1: aantal wetenschappelijke publicaties Blockchain 2016-2020, source Garritsen 2021 and Veuger 2020.
Vergelijking van nationale Blockchain-ecosystemen
De snelheid van innovaties in onderwijs, onderzoek en wetenschap hangt in essentie af van de nationale randvoorwaarden en het nationale ecosysteem. In Nederland kennen we bijvoorbeeld de Dutch Blockchain Coalition, een samenwerkingsverband tussen de (nationale) overheid, onderzoeksinstellingen en het werkveld. In een dergelijke context geeft de overheid vorm aan innovatie en kunnen het bedrijfsleven, kenniscentra en betrokken stakeholders als katalysator en facilitator van innovatie optreden. In het rapport van BlockWASTE (2021) de blockchain-ecosystemen van de vijf landen geanalyseerd en ruwweg in detail geëvalueerd volgens de drie aspecten overheidsbeleid, wet- en regelgeving, en blockchain-economie: startups en industrie. Als de scores voor de drie categorieën, Overheid & Politiek, Wetgeving & Regelgeving, en Blockchain Business worden omgezet in numerieke getallen, scores van 1 tot 3, ontstaat het volgende beeld (BlockWASTE 2020):
Figuur 2: Vergelijking Blockchain Ecosystemen. Source BlockWASTE 2020.
Estland bevestigt zijn reputatie als technologieland dat consequent heeft gekozen voor IT en Blockchain-gebaseerd beheer van overheidsdiensten en in dit verband al vele jaren ervaring heeft met Blockchain-toepassingen, gevolgd door Nederland dat de afgelopen twee jaar snel in opkomst is. Aangenomen kan worden dat kleinere landen zich sneller aanpassen aan technologische innovaties. De toekomst van Blockchain ziet er goed uit en zal vooral een verbindend element zijn tussen vele andere technologieën als IoT, Big Data, ML, AI, et cetera.
Toepassingen van Blockchain
Er zijn legio voorbeelden van toepassingen in Blockchain. Mondiaal ontwikkelt zich dit zeer snel. Een aantal voorbeelden: ticketverkoop Jochem Meijer en Youp van het Hek, zorg (Microbiome Center, MedFAbric4Me – gezondheidsinformatie-uitwisseling -, kraamzorg VGZ, App GROZzerdam Deventer), vastgoed (fibree.org – Foundation for International Blockchain and Real Estate Expertise), gaming- en muziekindustrie, financiële wereld (crypto currencies, Coinbase), smartcontracts, voedselindustrie (Walmart, Carrefour, AH, Nestle), supply chain management, etc. etc).
Sources
Barkel, C. (2019-present), PhD-project Developing an innovation in an ecosystem; the case of Blockchain. Understanding decentralized ecosystems in tourism. Saxion UAS. BlockWASTE (2020-2022), Blockchain and European Higher Education System. A snapshot on the diffusion process of Blockchain Innovation into European academia. Comparative study of Blockchain in Higher Education Systems of Estonia, Germany, Greece, the Netherlands, and Spain. National Technical University of Athens (NTUA), Greece; A Association Empresarial de Investigation Centre Technologico Del Marmol, Spain; Tallina Techikaulikool, Estonia; Fachhochschule Bielefeld, Germany and Saxion University of Applied Sciences, The Netherlands. Garritsen, G. (2021), Blockchain in Healthcare. In: Blockchain Technology and Applications III (upcoming 2021). Garritsen, G. (2020-present), PhD-project Impact of digital transformation on organisations. Saxion UAS. Kors, J. (2021-present), PDEng-project Blockchainplatform met maatschappelijke meerwaarde voor MKB-zorgbedrijven die leverancier van gemeente zijn in het kader van Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO). [Blockchain platform with social added value for SME care companies that are suppliers to the municipality within the framework of the Social Support Act (WMO).] Saxion UAS. Tesselhof, K. (2019-present), PhD-project What is the added value of a Blockchain within a supply chain process with stakeholders and under what conditions can a Blockchain be implemented? Saxion UAS. Veuger, J. (2020), A Database Exploring Blockchain and Real Estate in Disruptive Technology, Legal Innovation, and the Future of Real Estate (pp. 3-25). https://www.springer.com/gp/book/9783030523862#