We leven in een tijd waarbij data eigenlijk niet meer weg te denken is. Van het scannen van QR-codes om aan te tonen dat je gevaccineerd bent tot het sparen van punten via een app voor je boodschappen. Data speelt een steeds grotere rol en de vraag naar data neemt als maar toe. Kijk bijvoorbeeld naar de groei in zoekopdrachten van Google per dag. In 2005 waren er wereldwijd 386.421.096 zoekopdrachten per dag. Dit klinkt als mega veel maar als je dat vergelijkt met de meer dan 3,5 miljard dagelijkse zoekopdrachten die Google vandaag de dag krijgt zijn de 386,5 miljoen rookie numbers.
Het gebruik van het internet dus mega hard gegroeid, maar dit heeft ook een negatieve kant. Doordat steeds meer online gebeurt komt er ook steeds meer persoonlijk informatie op het web te staan. Ik denk dat wij allemaal wel eens Facebook, Instagram of misschien zelfs LinkedIn hebben gebruikt om iemand op te zoeken, toch? Al de informatie die je daar vindt is persoonlijk, maar toch online beschikbaar, beetje gek niet? Wat mogen andere met deze data en hoever mogen organisaties gaan om data te verzamelen? Dit zijn allemaal onderwerpen die vallen onder data ethics, ook wel de ethiek rondom data. In deze blog gaan wij samen kijken naar wat data ethics allemaal is, welke data je online achterlaat en wat organisaties daarmee kunnen doen.
Wat is data?
Voordat er gekeken wordt naar hoe organisaties handelen rondom data ethics is het belangrijk om te kijken naar wat data ethics nu eigenlijk is? Data ethics is op te splitsen in een stukje data en een stuk ethiek. Als eerst kijken we naar wat is data?
Data is op zichzelf een best wel vaag begrip en eigenlijk heb je niet heel veel aan losse data. Data is eigenlijk een stapel met losse gegevens. Als deze gegevens in context geplaatst worden dan krijg je informatie. Vervolgens kan deze informatie weer omgezet worden in kennis. Een voorbeeld van data zijn bijvoorbeeld een stapel met losse getallen. Aan deze getallen zelf heb je niet heel veel, maar als je de context graden Celsius eraan toevoegt dan heb je informatie. Deze informatie kan je vervolgens weer omzetten naar kennis in de vorm van het aanpassen van plannen aan de hand van de weersverwachting.
Wat houdt ethiek in?
Ethiek aan de andere kant heeft niet direct te maken met data. Ethiek is een vakgebied binnen de filosofie die zich bezighoudt met wat is goed en wat is slecht. Binnen de ethiek wordt er gekeken naar het opstellen van criteria om te kunnen beoordelen welke handelingen goed of fout zijn, en dit is nog best wel lastig. Zo zijn er genoeg casussen waarin eigenlijk elke keuze die je maakt negatieve consequenties heeft ook al heb je het idee dat je het goede doet.
Een van de bekendste voorbeelden van ethische dilemma’s is die van de spoorwisse. Je loopt op een mooie dag langs het spoor en ziet dat er in de verte een trein nadert. Als je je omdraait zie je dat er vier mannen aan het werk zijn op het spoor die koptelefoons op hebben. je probeert ze te waarschuwen maar de mannen horen je niet. Op het andere spoor staat een man met een auto stil op het spoor. De man met de auto zijn alleen en zouden door de impact de trein kunnen laten stoppen. Jij staat bij de wissel. Als je niets doet rijdt de trein over de werkende mannen heen, als je de wissel omzet rijdt de trein op de man met de auto af, wat zou jij doen?
Als de begrippen data en ethiek dan samengevoegd worden komt het erop neer dat bij data ethiek gekeken wordt naar wat is juist en onjuist bij het werken met data. Er wordt een bewuste afweging gemaakt over wat wenselijk is en hoe men omgaat met data. Net als bij ethiek zijn er niet echt vaste lijnen waarbij gehandeld kan worden zodat iets goed of fout is, elk scenario is anders.
Hoe zie jij er online uit?
We hebben nu soort van een beeld van wat data ethiek inhoudt, het is een complex begrip maar de basis is er. Nu hoor ik je denken wat heeft dit me mij te maken? Nou meer dan je misschien wel realiseert. Om duidelijk te maken wat allemaal bekend is van jou is de term ‘digitale voetafdruk’ een goede start. Heb je jezelf ooit eens gegoogeld? Zo niet, dan moet je dit voor de grap eens doen. Bij de meeste kom je je facebookaccount wat je misschien alweer vergeten was, je Instagramaccount, misschien wel je LinkedIn als je dat hebt. Maar als je even verder kijkt dan is de kans groot dat je ook artikelen of berichten tegenkomt waar je zelf instaat of die je geliket hebt. Dit alles samen met dingen als informatie over welke websites je bezocht hebt, mails je hebt verstuurd en alle andere activiteiten die je online uitvoert vormen jouw persoonlijke digitale afdruk. De sociale voetafdruk kan opgedeeld worden in twee soorten, een passief en een actief deel.
Het actieve deel is voor iedereen voor het grootste deel voor de hand liggend. Door te reageren op berichten of zelf berichten te posten creëer je zelf een digitaal spoor. Maar ook als jij formulieren invult of je aanmeldt voor een nieuwsbrief. Eigenlijk alle activiteiten waar die je online uitvoert waar je je bewust van bent vormen jouw digitale voetafdruk.
Het passieve deel is het deel wat gebeurd zonder dat jij hier zelf directe handelingen voor verricht. Zo worden jouw bewegingen en preferenties op websites gevolgd. Zo kan er ook gekeken worden waar je vandaan komt via je IP-adres. Al deze handelingen die achter de schermen gebeuren zorgen ervoor dat jij bijvoorbeeld gepersonaliseerde advertenties of aanbiedingen krijgt. Een voorbeeld hiervan is de bonus box van de Albert Heijn. De bonus box werkt op basis van jou eerder gemaakte aankopen. Door de bonuskaart krijgt de Albert Heijn jouw kooppatroon te zien en aan de hand daarvan kijken zij zonder dat jij hier directe handelingen voor gedaan hebt welke aanbiedingen aansluiten bij jou behoeftes.
Wat mogen anderen met jouw data?
Maar wat kunnen organisaties nou eigenlijk met jou data? Het antwoord is veel. Het is zelfs zo dat vandaag de dag de waarde van data hoger geschat wordt dan dat van olie. Olie en data zijn plat gezien eigenlijk ook niet heel erg verschillend. Beide zijn stoffen die onbewerkt zijn en deze kunnen bewerkt en gebruikt worden voor vele doeleinden.
Maar als we terugkomen op wat doen organisaties nu met jouw data dan verschilt dat per organisatie. Voor sommige organisaties is het belangrijk om jouw data te gebruiken om persoonlijke advertenties te kunnen maken. Online verkooporganisaties weten door jouw gedrag en de data die dat oplevert waarschijnlijk beter wat jij voor je verjaardag wilt dan je familie en vrienden. Best wel eng niet waar? Maar aan de andere kant maakt het ook weer dat je zelf niet meer allemaal folders en sites af moet om te kijken wat je wilt. De vraag is dan wil je een stuk privacy opgeven in ruil voor gemak? Maar ook tot waar mogen organisaties jouw gedrag observeren om dit te personaliseren?
Naast winkels zorgen ook streamingdiensten als Netflix ervoor dat jij een speciale behandeling krijgt. Dit doen ze niet alleen door het aanpassen van de recommended films en series naar jouw smaak, maar ook door het aanpassen van de afbeelding van deze films en series. Netflix heeft voor series en films meerdere thumbnails om zo de serie of film weer te geven dat deze het beste aansluit bij de thumbnails waar je eerder op geklikt hebt. Op deze manier beïnvloed Netflix jouw kijkgedrag zonder dat je dit doorhebt. Het is natuurlijk niet het ergste wat er is, maar je kan zo wel langzaam een kant op geduwd en gevormd worden in wat je leuk vindt en dat ten koste van wat?
Dit klinkt allemaal niet heel erg schadelijk, maar je data en gedrag wordt wel gemonitord en die data blijft niet altijd bij de organisaties die het verzameld hebben. Een businessmodel wat bij de opkomst van data meegegroeid is, is het verkopen van data. Grote organisaties als Facebook, Google en Twitter beschikken over gigantische hoeveelheden data en deze data wordt, kort gezegd, aangeboden aan partijen die daar bereid zijn voor te betalen. Hoe dit soort organisaties te werk gaan en wat de gevolgen hiervan zijn raad ik aan om de documentaire The great hack te kijken.
Als we nu kijken naar de ethische kant van data en wat organisaties er mee doen dan zijn er zowel voor als tegenargumenten. Door het gebruik en monitoren van jouw data kunnen organisaties jouw algemene ervaring verbeteren en personaliseren, maar dit gaat wel ten koste van jouw privacy. Tot hoever mogen organisaties gaan zal voor iedereen anders zijn en dat maakt het lastig om te zeggen wat goed of fout is.
Wat kan jij doen?
Als je nu denkt aan hoe je je gegevens beter kan beschermen dan zijn daar wel een aantal tips voor. De meeste tips die je online tegenkomt zijn best wel voor de hand liggend. Dingen als gebruik niet dezelfde wachtwoorden, denk na met wat je plaatst en vermijd onveilige websites. Toen ik verder ging zoeken kwam ik tips tegen die misschien ook wel wat voor de hand liggend zijn, maar zeker een stapje verder gaan. Zo wordt er aangeraden om een VPN te gebruiken. Een VPN is een virtueel privénetwerk en zorgt ervoor dat jouw onlineactiviteiten bijna niet terug te leiden zijn naar jou. Door een VPN wordt het IP-adres een stuk moeilijker te traceren is en kunnen websites niet meer jouw browsergeschiedenis bijhouden. Verder wordt geadviseerd dat je je niet aanmeldt via Facebook en andere social media diensten. Het blijkt als je inlogt met behulp van bijvoorbeeld Facebook dat je hiermee toestemming geeft aan de andere partij om jouw Facebook-gebruikersgegevens op te slaan. Daarnaast is het belangrijk dat je zo min mogelijk gebruik maakt van open wifinetwerken. Deze netwerken zijn voor hackers een goudmijn. Door speciale apparatuur kunnen hackers makkelijk toegang krijgen tot je gegevens. Wil je wel gebruik maken van open netwerken denk dan nog een keer na over het aanschaffen van een VPN.
Kortom, de wereld wordt steeds digitaler. Dit brengt zowel positieve als negatieve kanten met zich mee en daar kunnen we niet omheen. Wat we wel kunnen doen is actiever nadenken bij de stappen die we online maken. Zo zorg je ervoor dat je niet zomaar een spoor achter laat voor andere mensen om van te profiteren. Mocht je het interessant vinden om meer te leren over data en ethiek van wat mag en niet kijk dan vooral online. Data is zoals eerder genoemd zo’n groot onderwerp dat er mega veel over te vinden is. Zo zijn er hele toffe documentaires als ‘’Deluged by data’’ en ‘’The great hack’’. Als een documentaire iets te lang is overweeg dan ook zeker de TED talk van Carole Cadwalladr.
Auteur: Marseille,Jarik J.A.
https://www.internetlivestats.com/google-search-statistics/
https://techjury.net/blog/big-data-statistics/#gref
https://online.hbs.edu/blog/post/data-ethics
https://www.sdu.nl/blog/het-belang-van-data-ethiek-in-het-licht-van-de-avg-wetgeving.html
https://www.sg.uu.nl/artikelen/2014/01/moreel-dilemma-wat-zou-jij-doen
https://www.filosofie.nl/disciplines/ethiek/
https://www.businessnewsdaily.com/10625-businesses-collecting-data.html
https://vwo.com/blog/deliver-personalized-recommendations-the-amazon-netflix-way/
https://www.kaspersky.nl/resource-center/definitions/what-is-a-digital-footprint
https://techjury.net/blog/big-data-statistics/#gref
documentaire the great hack
TED talk Carole Cadwalladr
Deluged by data
